Jugoslavensko dramsko pozorište iz Beograda gostuje u riječkom HNK-u Ivana pl. Zajca u srijedu, 22. siječnja 2025. Tom će prigodom, s početkom u 19.30 sati, izvesti kultnu komediju, jedno od najznačajnijih djela srpske dramske književnosti, „Razvojni put Bore šnajdera“ u adaptaciji i režiji poznatog i mnogim nagradama i priznanjima ovjenčanog redatelja Egona Savina.
Drama je prvi put izvedena 1967. godine i iste godine je nagrađena Sterijinom nagradom za najbolju suvremenu dramu, a po izboru kritike, u konkurenciji od 710 drama na srpskom jeziku, proglašeno je najboljom dramom druge polovice 20. stoljeća.
O mentalitetima koji se ne mijenjaju
Prepoznatljivo duhovitim i razigranim jezikom svojstvenim junacima Aleksandra Popovića, Bora šnajder i njegovo okruženje – koji su, iako napisani krajem šezdesetih godina, prepoznatljivi i danas – navode, kroz humor i satiru, na pitanje jesmo li žrtve mentaliteta, ili se i on, kao i sve drugo, može uvježbati i promijeniti, kao i mislimo li da nam je takva promjena potrebna.
Komedija je smještena u vrijeme socijalizma. Predstava daje sliku društva koje čine ljudi željni vlasti, pozicije moći i bogatstva, a koji dolaze na pozicije za koje nisu obrazovani i stručni. Iz likova izvire gomila riječi, ali tu nema mjesta za pitanja koja bi otkrila njihove prave namjere. Karakteristike su to koje nisu vezane samo uz određeni politički sustav, već su dio mentaliteta. A riječ je o mentalitetu koji se dovija, pokušava preživjeti razne revolucije, politička i društvena previranja. I pri tom pokazuje ogromnu vitalnost.
Uloge u predstavi, uz Nenada Jezdića u naslovnoj ulozi, tumače Irfan Mensur, Radovan Vujović, Tamara Dragičević, Branislav Lečić, Nebojša Milovanović, Milica Gojković, Branka Šelić, Lazar Đukić, Ognjen Nikola Radulović, Đorđe Pantović, Luka Lopičić, Katarina Rajković, Anđela Kuzmanović, Dunja Antić, Jana Rokić, Lana Vukašinović i Rade Stojiljković.
„Bora šnajder“ kapitalno je djelo Aleksandra Popovića. Nažalost, napisao ga je 1967. godine u vrijeme socijalizma, a on je bio pisac satiričnih farsi što nije nailazilo na dobrodošlicu u tadašnjoj javnosti. Mnoga su mu djela zabranjivana, ali je ipak živio i ostat će uz Steriju i Nušića najznačajniji srpski dramski pisac“, istaknuo je redatelj Egon Savin.
Prema riječima dramaturga Bože Koprivice, Popović je bio „roker koji je prepoznao paranoju 21. stoljeća“.
„Smijat ćete se tokom ove predstave, ali će vam ostati i knedla u grlu“, kazao je Koprivica. A kritika je zaključila: „Sve u svemu, predstava za publiku i zbog publike, za ono i ovo vrijeme, za takozvane velike igrače i nas, male, uboge promatrače.”
(Razvojni put Bore šnajdera, Foto Nebojša Babić; HNK Ivana pl. Zajca)